İnsanoğlunun iç kulağında yer alan denge organı yarım daire kanallardan ve makula adı verilen duyu organından oluşmaktadır. Her kulakta bir birine dik açıyla yerleşmiş üçer adet yarım daire kanallar vardır. Bu yarım daire kanalların başlangıç noktası genişleyerek ampulla adı verdiğimiz duyu alanını oluşturmaktadır. Ampulla ve makulalarda (otolit organ) hareket ve yer çekimini algılayacak reseptör hücreler yer almaktadır. Ayrıca otolit organ reseptörlerinin uyarı mekanizmasında katkısı olan kalsiyum karbonat kristaller mevcüttur. Onlara otokoni denir. Otokoniler bazen otolit organdan koparak yarım daire kanallara kaçabilir veya ampulladaki duyu organına yapışabilir. Bu durumda insanın hareketi yanlış reseptörlerde yanlış uyarının oluşmasına neden olmaktadır ki buna biz BPPV (Benign pozisyonel paroksizmal vertigo) veya iç kulak kristal kayması diyoruz. BPPV, insanlarda vertigo ve dengesizliğin en sık sebebidir ve özellikle posteriyor kanal en sık tutulan yarım-daire kanaldır (%85-%95). Genellikle BPPV tanı ve tedavisi kolay olan, ek cihaz gerektirmeksizin klinik bulgularına dayanılarak tanı konulabilen salim bir hastalıktır. Ancak sıklıkla BPPV diğer vertigo nedenleriyle birlikte gelişebilmektedir. BPPV başka da vestibüler patolojilerle birlikte geliştiğinde hekim BPPV‘nin tipik bulgularını görerek ek tetkik veya inceleme yapma ihtiyacı duymadığında ek hastalık gözden kaçabilmektedir. Dolayısıyla dengesizlik ve baş dönmesi şikayetleriyle gelen hastaların anamnezi dikkatli incelenip vestibüler laboratuvar ortamında ayrıntılı vestibüler değerlendirme yapılması gerekmektedir.

Anamnez tipik BPPV‘yi işaret ediyorsa ve boyunla ilgili sorun yoksa BPPV'si olan hastanın tanı ve tedavisinde önerilen algoritma aşağıdaki gibidir:

1. Tanı için Dix-Hallpike manevrası uygulanır

a. Alttaki kulak yönünde torsiyonel, yukarı vuran nistagmus varsa pBPPV tanısı konur ve tedavi için ‚‘Modifiye Eppley‘‘ manevrası uygulanır.

b. Alttaki kulak yönünde torsiyonel, aşağı vuran nistagmus varsa aBPPV tanısı konur. Çok nadir olup tedavi için kabul gören etkin manevra yoktur.

2. Boyunla ilgili sorun varsa yan yatırma (side-lying) manevrası uygulanır.

a. Alttaki kulak yönünde torsiyonel, yukarı vuran nistagmus varsa pBPPV tanısı konur ve Tedavi için ‚‘Semont‘‘ manevrası uygulanır.

3. Dix-Hallpike testi negatif ise veya nistagmusta torsiyonel özellik yok ise tanı için Supine roll testi uygulanır.

a. Ageotropic nistagmus cupulolithiasisi gösterir, >60 saniye.

b. Geotropic nistagmus canalolithiasisi gösterir, <60 saniye.

4. Supine roll testi ile etkilenen taraf belirlenemezse Sit-to-supine testini uygulanır

a. Canalolithiasis için Appiani veya Barbeque manevrasını uygula.

b. Cupulolithiasis için ‚‘Gufoni‘‘ manevrası ile canalolithiasis‘ e dönüştürülür. Supine roll testi uygulayarak doğrulanır ve canalolithiasis için manevra uygulanır.

Tedavi edici manevra yapıldıktan sonra bir gün boyunca ani hareketlerden kaçınılmalıdır. Ancak ertesi günü itibarıyla hareket kısıtlılığı olmamalıdır. Aksine olabildiğince aktif ve hareketli yaşantıya devam edilmelidir.